De toegankelijkheidswet: een praktische gids voor verenigingen en goede doelen

Wanneer valt jouw vereniging of goed doel onder deze wet?

De wet geldt voor organisaties die online diensten aanbieden waarbij drie dingen gelden: mensen kunnen iets kopen of een contract afsluiten, er wordt geld betaald, en de verkoper doet dit als werk (niet privé).

Voor verenigingen en goede doelen betekent dit dat verschillende activiteiten onder de wet kunnen vallen. Online ledenregistratie waarbij contributie wordt betaald, een webshop voor merchandise of andere producten, en de verkoop van evenemententickets zijn voorbeelden van diensten die onder de regelgeving vallen. Donatiepagina's vallen overigens niet onder de wet, omdat er geen sprake is van een overeenkomst waarbij de donateur een product of dienst terugkrijgt.

Er is echter een belangrijke uitzondering voor kleine organisaties. Verenigingen en goede doelen met minder dan tien werknemers én een jaaromzet van maximaal twee miljoen euro per jaar hoeven vooralsnog niet te voldoen aan de eisen. Hierbij tellen vrijwilligers niet mee als werkzame personen, alleen mensen met een arbeidscontract of die financieel voordeel hebben uit de organisatie.

Wat houdt de toegankelijkheidswet precies in?

De Toegankelijkheidswet gaat over online winkels en diensten waarbij mensen op internet iets kopen of een abonnement afsluiten. De wet stelt dat deze diensten toegankelijk moeten zijn volgens vier kernprincipes:

1. Het eerste punt is waarneembaarheid. Dit betekent dat informatie zichtbaar en begrijpelijk moet zijn voor iedereen, ook voor mensen die slecht zien of horen. Denk hierbij aan voldoende kleurcontrast tussen tekst en achtergrond, ondertitels bij video's, en alternatieve teksten voor afbeeldingen die door schermlezers kunnen worden voorgelezen.
2. Bedienbaarheid is het tweede punt. De website moet bruikbaar zijn met verschillende hulpmiddelen, niet alleen met een muis. Mensen die afhankelijk zijn van toetsenbordnavigatie moeten alle functies kunnen bereiken en gebruiken. De navigatie moet logisch en voorspelbaar zijn.
3. Het derde punt gaat over begrijpelijkheid. Teksten en knoppen moeten duidelijk en voorspelbaar zijn, ook voor mensen die moeite hebben met lezen of begrijpen. Dit betekent dat formulieren logisch zijn opgebouwd, foutmeldingen begrijpelijk zijn, en de taal niet onnodig ingewikkeld is.
4. Tot slot moet een dienst robuust zijn. De website of applicatie moet technisch betrouwbaar werken met verschillende apparaten en hulptechnologieën zoals schermlezers. Dit vereist correct gebruik van HTML, semantiek en webstandaarden.

Waarom is toegankelijkheid zo belangrijk?

De cijfers tonen aan waarom toegankelijke digitale diensten essentieel zijn. In Nederland leven ongeveer twee miljoen mensen met een beperking, aangevuld met 3,6 miljoen mensen met mildere beperkingen (Bron: Rijksoverheid, Allesoversport.nl). Ongeveer twaalf procent van alle Nederlanders van twaalf jaar en ouder ervaart beperkingen met zien, horen of mobiliteit (Bron: Allesoversport.nl). Ook in België is een aanzienlijk deel van de bevolking gebaat bij toegankelijke diensten. Volgens officiële cijfers geeft negen procent van de 15-64-jarigen aan een handicap of gezondheidsproblemen te hebben die hun dagelijkse activiteiten ernstig beperken (Bron: Statbel). In Vlaanderen had in 2021 zelfs 14,4 procent van de bevolking tussen 15 en 64 jaar hinder door een handicap of langdurige aandoening (Bron: Socius.be).

Toegankelijkheid gaat echter verder dan mensen die altijd een beperking hebben. Veel mensen hebben tijdelijk problemen die websites moeilijk bruikbaar maken. Een gebroken arm kan het gebruik van een muis bemoeilijken, fel zonlicht maakt het lezen van een smartphonescherm lastig, en afleiding door de omgeving kan de concentratie verstoren. Het adagium 'het niet hebben van een beperking is tijdelijk' onderstreept waarom toegankelijke diensten voor iedereen voordelig zijn..

Wanneer moet je klaar zijn?

De tijdlijn voor naleving verschilt voor nieuwe en bestaande diensten. Vanaf 28 juni 2025 moeten alle nieuwe digitale diensten die onder de wet vallen direct voldoen aan de toegankelijkheidseisen. Bestaande diensten krijgen meer tijd: deze mogen tot 28 juni 2030 blijven bestaan zonder aanpassing, tenzij ze worden vervangen of substantieel vernieuwd.

Veelvoorkomende toegankelijkheidsproblemen herkennen

Verschillende problemen komen regelmatig voor bij websites van verenigingen en goede doelen.

• Onvoldoende kleurcontrast tussen tekst en achtergrond is het meest voorkomende probleem en wordt vaak veroorzaakt door ongelukkige huisstijlkleuren of het gebruik van lichtgrijze teksten. Dit heeft directe impact op de leesbaarheid voor mensen met visuele beperkingen.
• Ontbrekende alternatieve teksten bij afbeeldingen zorgen ervoor dat schermlezergebruikers belangrijke informatie missen. Elke afbeelding die informatie overbrengt moet voorzien zijn van een beschrijvende alt-tekst die de inhoud of functie van de afbeelding uitlegt.
• Formulieren zonder duidelijke labels, logische opbouw of begrijpelijke foutmeldingen zijn moeilijk bruikbaar voor mensen met verschillende beperkingen. Ook beperkte toetsenbordnavigatie, waarbij niet alle elementen bereikbaar zijn zonder muis, vormt een belangrijk struikelblok.
• Slechte structuur en semantiek, zoals het ontbreken van een logische koppenstructuur of verkeerd gebruik van HTML-elementen, bemoeilijkt navigatie en begrip. Onduidelijke linkteksten zoals "klik hier" of "lees meer" geven geen context over waar de link naartoe leidt.
• Te moeilijk taalgebruik met jargon, lange zinnen en complexe woorden sluit mensen met beperkte taalvaardigheid of cognitieve beperkingen uit. Ook video's zonder ondertiteling of transcript maken audiovisuele informatie ontoegankelijk voor doven en slechthorenden.

Praktische stappen om te beginnen

Start met een inventarisatie van je digitale diensten. Welke online diensten biedt jouw organisatie aan waarbij mensen betalen? Dit helpt om te bepalen of je organisatie onder de wet valt en welke diensten prioriteit hebben.

Test vervolgens je website met gratis beschikbare tools. De WAVE browser-extensie kan verschillende technische problemen identificeren. De tool Is Mijn Site Toegankelijk biedt een bredere check die verder gaat dan alleen technische aspecten. Voor het controleren van je taalgebruik bestaan speciale tools die het leesniveau van je teksten analyseren. Je kunt ook taalmodellen zoals ChatGPT, Claude of Google Gemini gebruiken voor hulp bij het herschrijven van je content.

Controleer de meest voorkomende problemen systematisch. Is het kleurcontrast tussen tekst en achtergrond voldoende? Hebben alle informatieve afbeeldingen beschrijvende alt-teksten? Zijn formulieren voorzien van duidelijke labels en uitleg? Kun je door de hele website navigeren met alleen het toetsenbord? Is de koppenstructuur logisch opgebouwd? Zijn linkteksten beschrijvend en duidelijk? Is je taalgebruik begrijpelijk voor een breed publiek? Hebben video's ondertiteling of zijn er transcripties beschikbaar?

Maak een plan op basis van je bevindingen. Prioriteer de problemen die de grootste impact hebben op de gebruikerservaring en plan verbeteringen voor de deadline van 28 juni 2025. Voor complexe technische issues kun je overwegen om professionele hulp in te schakelen.

Juridische verantwoordelijkheid en documentatie

Als organisatie die digitale diensten aanbiedt aan consumenten ben je zelf juridisch verantwoordelijk voor de naleving van de toegankelijkheidseisen. Dit geldt ongeacht welk platform of welke leverancier je gebruikt voor je website.

Een formele toegankelijkheidsverklaring zoals overheden die moeten publiceren is niet verplicht, maar je moet wel informatie verstrekken over hoe je dienst voldoet aan de toegankelijkheidseisen. Dit kun je opnemen in je algemene voorwaarden of in een apart document op je website. De informatie moet een algemene beschrijving van de dienst bevatten, uitleg geven over hoe de dienst werkt, en beschrijven hoe wordt voldaan aan de toegankelijkheidseisen.

Bekijk hier de toegankelijkheidsverklaring van Procurios

De voordelen van toegankelijkheid: meer dan alleen compliance

Toegankelijke websites bieden voordelen die verder reiken dan het naleven van de wet. Ze zijn gebruiksvriendelijker voor alle bezoekers, wat direct bijdraagt aan betere conversie. Wanneer formulieren duidelijker zijn, de navigatie logischer werkt en content begrijpelijker is geschreven, zullen meer bezoekers hun actie afmaken - of dat nu het afsluiten van een lidmaatschap, het kopen van een product of het doen van een donatie is.

Ook voor donatiepagina's, die niet onder de wet vallen, loont het investeren in toegankelijkheid. Een toegankelijke donatiepagina bereikt een breder publiek en verhoogt de kans op succesvolle donaties. Daarnaast verbeteren goede alt-teksten en duidelijke koppenstructuren de vindbaarheid in zoekmachines, wat meer potentiële supporters naar je website brengt.

Conclusie: nu starten loont

De Toegankelijkheidswet vraagt om actie, maar met de juiste aanpak is naleving goed realiseerbaar. Begin nu met het inventariseren van je diensten en het testen van je website. Veel verbeteringen kosten weinig tijd en maken je website direct beter bruikbaar voor iedereen.

Door vroeg te beginnen voorkom je stress vlak voor de deadline en kun je stap voor stap werken aan een toegankelijkere digitale dienstverlening. Dit is niet alleen goed voor de naleving van de wet, maar vooral voor de mensen die je organisatie wil bereiken en helpen.

Voor organisaties die gebruikmaken van het Procurios-platform zijn aanvullende informatie en ondersteuning beschikbaar via procurios.com/toegankelijkheidsverklaring.